Thiếu máu não là tình trạng giảm lưu lượng máu tới não dẫn tới thiếu oxy lên não và giảm các chất dinh dưỡng nuôi não làm cho tế bào thần kinh thiếu năng lượng để hoạt động, ảnh hưởng tới cấu trúc, tồn tại và phát triển của hệ thần kinh trung ương.
Thiếu máu não ngày càng phổ biến và có xu hướng trẻ hóa hơn, tình trạng này gây nhiều ảnh hưởng đến hoạt động, chức năng của não bộ cũng như sức khỏe chung. Dấu hiệu thiếu máu não khá mờ nhạt, đặc biệt là giai đoạn đầu và giai đoạn tiến triển nên nhiều người bệnh còn thờ ơ, chủ quan, dễ nhầm lẫn với các bệnh viêm xoang, tiền mãn kinh, rối loạn tiền đình…. Vì vậy, bệnh có cơ hội phát triển gây biến chứng nặng, nguy hiểm cho tính mạng và sức khỏe của người bệnh.
Thiếu máu não ở dân văn phòng
Các chuyên gia cảnh báo thiếu máu não ngày càng phổ biến ở người trẻ, đặc biệt là dân văn phòng, thường xuyên phải làm việc nhiều với máy tính và gặp nhiều căng thẳng, áp lực.
Dân văn phòng thường làm việc trong tư thế đầu hướng ra trước, dễ ảnh hưởng đến các động mạch đốt sống, có thể gây co thắt hoặc hẹp mạch máu làm cản trở dòng máu lên não. Bên cạnh đó, thói quen ngồi nhiều và ít vận động cũng làm giảm sự trao đổi chất, khiến cơ thể giảm đi khả năng điều hòa đường huyết, huyết áp và sự phân hủy chất béo, gây nên các bệnh lý về tim mạch, béo phì, tiểu đường,… Những bệnh này đều có thể gây ra các mảng bám trong lòng mạch, khiến các mạch máu cứng và hẹp lại làm giảm lưu thông máu dẫn đến thiếu máu não.
Nhiều người trẻ làm việc văn phòng cũng có thói quen ăn thực phẩm chế biến sẵn, ít rau xanh, nhiều dầu mỡ. Chất béo chuyển hóa trong thức ăn nhiều dầu mỡ làm tăng mức cholesterol LDL (cholesterol xấu) dễ gây các bệnh về mạch máu như: mỡ máu, xơ vữa động mạch, hẹp lòng động mạch,… làm nặng hơn tình trạng thiếu máu lên não và tăng nguy cơ đột quỵ do thiếu máu não.
Áp lực công việc, căng thẳng kéo dài cũng là một yếu tố dễ gây thiếu máu não ở dân văn phòng. Theo nghiên cứu của Đại học Y khoa Nam Quảng Châu, Trung Quốc, những người làm công việc căng thẳng thường gặp các cơn thiếu máu não, có nguy cơ bị đột quỵ do thiếu máu cục bộ cao hơn 58% so với những người làm công việc ít căng thẳng. Đột quỵ xảy ra bởi sự tắc nghẽn lưu thông máu trong não là biến chứng phổ biến nhất của tình trạng thiếu máu não.
Bên cạnh đó, những những yếu tố như: sử dụng chất kích thích như thuốc lá, cà phê, giờ giấc nghỉ ngơi sinh hoạt không điều độ,… cũng gây nên tình trạng thiếu máu não.
Người làm công việc văn phòng dễ bị thiếu máu não do thường đối mặt với áp lực, căng thẳng và ít vận động.
Máu lưu thông kém lên não thường gây ra các triệu chứng: suy giảm trí nhớ, khó tập trung, đau đầu, chóng mặt, mất ngủ; tay chân lạnh, tê bì; người mệt mỏi. Thiếu máu não tiến triển cũng gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, nhất là đột quỵ não, có thể khiến người bệnh tử vong hoặc tàn tật suốt đời.
Một số dấu hiệu thiếu máu não điển hình dân văn phòng cần lưu ý để chủ động đánh giá tình trạng sức khỏe của mình gồm:
– Giảm sút trí nhớ, mệt mỏi: Tế bào não không được cung cấp đủ năng lượng hoạt động thường xuyên dẫn tới tình trạng lão hóa tăng lên, hoạt động và chức năng não cũng bị suy giảm. Trong đó, chứng suy giảm trí nhớ là triệu chứng xuất hiện sớm nhất.
– Đau đầu: Hầu hết là đau nhức nặng đầu, đau đầu có thể xảy ra bất chợt và tần suất ngày càng phổ biến hơn theo mức độ bệnh. Tình trạng đau đầu xảy ra thường xuyên hơn khi đột ngột di chuyển, thay đổi tư thế đầu, tâm lý căng thẳng, suy nghĩ nhiều hoặc khi vừa ngủ dậy.
– Hoa mắt, ù tai, chóng mặt: Cảm giác hoa mắt khiến người bệnh không thể đứng vững, choáng váng, mất thăng bằng hoặc có thể ngã.
– Rối loạn giấc ngủ: Người bệnh thường xuất hiện tình trạng ngủ chập chờn, khó ngủ, dễ bị tỉnh giữa giấc, hay mơ… Tình trạng này thường nặng dần ảnh hưởng rất lớn đến sức khỏe thể chất và tinh thần của người bệnh khiến họ thiếu tỉnh táo, dễ cáu gắt, kích động, giảm hiệu suất làm việc.
– Tê bì chân tay: Tê bì các đầu ngón tay, chân do máu nuôi đến các khu vực này cũng bị ảnh hưởng. Cảm giác tê ngứa giống như kiến bò khiến người bệnh khó chịu, nó có thể xảy ra ở bất cứ thời điểm nào trong ngày. – Cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA): Theo Hiệp hội Tim mạch và Đột quỵ Mỹ (AHA/ASA): TIA là một hội chứng mạch máu – thần kinh cấp, rối loạn chức năng thần kinh thoáng qua do thiếu máu cục bộ não, tủy sống hoặc võng mạc, không có nhồi máu não cấp (AHA/ASA, 2016).
Triệu chứng của cơn thiếu máu não thoáng qua là cảm giác yếu bất kỳ bộ phận nào của cơ thể, mù mắt tạm thời (có thể 1 hoặc 2 mắt), chóng mặt, bối rối, tê liệt, khó khăn trong giữ thăng bằng và đi lại,… và hồi phục hoàn toàn trong 24 giờ. TIA có thể là dấu hiệu cảnh báo đột quỵ não nên cần chẩn đoán và theo dõi đầy đủ.
Phòng ngừa và điều trị
Để cải thiện tình trạng thiếu máu lên não, cần áp dụng các biện pháp thay đổi lối sống như:
Duy trì chế độ ăn uống, sinh hoạt hợp lý: Hạn chế thực phẩm chế biến sẵn, thức ăn nhanh, các thức ăn nhiều dầu mỡ và thói quen ăn mặn. Tăng cường bổ sung các thực phẩm giàu omega (cá hồi béo, trứng),… và các thực phẩm giàu polyphenol như trà, các loại đậu,…
Tránh các chất gây hại não: Rượu bia, thuốc lá và các chất kích thích khác thường gây hại cho não và thần kinh. Để cải thiện tình trạng thiếu máu lên não, mọi người nên tránh rượu bia, không hút thuốc lá.
Tập thể dục thường xuyên: Tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, thường xuyên vận động giúp cải thiện tim mạch, hoạt động trao đổi chất và lưu thông máu. Dân văn phòng nên vận động mỗi 20 phút/lần tại nơi làm việc, có thể áp dụng các bài vận động đơn giản như leo cầu thang bộ, giãn cơ, đi bộ trong văn phòng.
Hạn chế căng thẳng: Nghỉ ngơi hợp lý, tập luyện các bộ môn giúp giảm stress như yoga hay thiền định.
Khám sức khỏe định kỳ: Để kịp thời phát hiện các yếu tố nguy cơ và bệnh lý liên quan, hạn chế tình trạng thiếu máu lên não.
